“In 2022 werden in 76% van de situaties de vijf momenten van handhygiëne nageleefd.”

Een interview met Sabrina Been en Fleur Adriaanse van Handen Uit de Mouwen (HUM).

In 2012 doet Zembla onderzoek naar het naleven en controleren van hygiëneregels in enkele
ziekenhuizen buiten onze regio. De uitkomsten laten zien dat hygiëneregels met grote regelmaat
worden overtreden. Het SRZ-bestuur vroeg zich af hoe de situatie in de Rijnmondse ziekenhuizen zou
zijn. In 2014 wordt daarom het programma Handen Uit de Mouwen (HUM) gestart en een eerste
meting uitgevoerd naar het naleven van handhygiëne- en persoonlijke hygiëneregels kledingvoorschriften en het dragen van hand- en polssieraden bijvoorbeeld). Het resultaat: in slechts 43% van de situaties werden de vijf momenten van handhygiëne (World Health Organisation (WHO)) nageleefd.

Met veel trots vertellen Sabrina Been (Programmamanager IP & ABR Zorgnetwerk Zuidwest-Nederland, waar het project ondergebracht is) en Fleur Adriaanse (Projectcoördinator HUM) dat dit cijfer van 43% tijdens de laatste najaarsmeting van 2022 gestegen is tot 76%. Een mijlpaal, want dit percentage was niet eerder zo hoog. ‘De eerste observatierondes waarbij ik betrokken was, vonden plaats tijdens de coronapandemie. Hierdoor konden niet alle ziekenhuizen en afdelingen geobserveerd worden. Gelukkig
kon dit tijdens de meting in het najaar van 2022 wel weer en dan ook nog met zo’n mooi resultaat! Ik ben heel trots dat we dit samen met de projectleiders van de aangesloten ziekenhuizen hebben kunnen bereiken. Want zonder hun enthousiasme, inzet en werk binnen de eigen ziekenhuizen
lukt dit echt niet’, geeft Fleur aan. Sabrina vult aan ‘De coronapandemie heeft er mogelijk mede aan bijgedragen dat er meer bewustwording gekomen is voor het belang van goede handhygiëne en om de overdracht van virussen, en ook resistente bacteriën, te voorkomen’.

Sinds 2014 worden er twee keer per jaar observaties uitgevoerd op de klinische afdelingen (ongeveer 200!) van de aangesloten ziekenhuizen om de naleving van de hygiëneregels in kaart te brengen. Naast de SRZ-ziekenhuizen zijn inmiddels ook het Albert Schweitzer ziekenhuis, het Adrz, het Beatrixziekenhuis en ZorgSaam aangesloten.

Tijdens de projectleidersvergaderingen en in de Stuurgroep HUM worden gezamenlijk verbeteracties en interventies geformuleerd op basis van de resultaten van de metingen. Ook wordt gedeeld hoe tot goede resultaten gekomen is. Het uitvoeren van de observaties is al een interventie op zich, maar ook het trainen van medewerkers, het verspreiden van stickers en posters over de vijf momenten van handhygiëne en het zichtbaar maken van de mate van handhygiëne door middel van een UV-lamp zijn interventies die ingezet zijn de afgelopen jaren, vertellen Sabrina en Fleur. De interventies hebben er bijvoorbeeld inmiddels toe geleid dat naleving van de persoonlijke hygiëneregels niet meer vanuit het project gemeten wordt, omdat de resultaten heel goed waren.

Het verbeteren van de handhygiëne vereist een lange adem en continue aandacht volgens Sabrina en Fleur, omdat het om een gedragsverandering gaat. ‘Het enthousiasme en de motivatie van de projectleiders en de (werkgroepen van de) aangesloten ziekenhuizen en het laagdrempelig van elkaar kunnen leren zijn belangrijke succesfactoren. Daarnaast worden de resultaten tussen de ziekenhuizen gedeeld, we noemen dit de Friendly Competition’, geeft Fleur aan. ‘In de loop van de jaren zijn er ook steeds nieuwe aspecten toegevoegd aan HUM zoals het direct geven van feedback tijdens de observaties (in plaats van alleen achteraf) en het toevoegen van het observeren van poliklinieken vanaf 2023. Dat is belangrijk voor het succes van HUM’ volgens Sabrina. Vanuit andere regio’s en andere domeinen wordt daarom ook met veel interesse gekeken naar HUM.

‘Voor HUM is de grootste uitdaging de komende periode de borging van het uitvoeren van de metingen door de ziekenhuizen zelf, waar de komende jaren naartoe gewerkt wordt en daarnaast het behouden en verder verhogen van het percentage van 76%’, geven Sabrina en Fleur tenslotte aan. Want zeker in tijden van de pandemie is gebleken dat handhygiëne ontzettend belangrijk is in de zorgverlening.